Một Số Khái Niệm Về Bệnh

Bệnh ( Disease)

Từ trước tới nay, có rất nhiều khái niệm về bệnh, khái niệm này thay đổi qua thời gian. Hiện nay thường sử dụng định nghĩa về bệnh như sau:

Bệnh là bất kỳ sự tổn thương, sai lệch hoặc rối loạn về cấu trúc và chức năng của bất kỳ bộ phận, cơ quan, hệ thống nào của cơ thể, biểu hiện bằng một tập hợp triệu chứng đặc trưng, giúp cho thầy thuốc có thể chẩn đoán xác định và chẩn đoán phân biệt bệnh, mặc dù nhiều khi ta chưa rõ về nguyên nhân, bệnh lý học và tiên lượng.

Các thời kỳ của bệnh

• Trong những trường hợp điển hình, bệnh bao gồm 4 thời kỳ, tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp có thể thiếu 1 thời kỳ nào đó.

Thời kỳ tiềm tàng ( đối với bệnh nhân nhiễm khuẩn là thời kỳ ủ bệnh): là từ khi bệnh nguyên xâm nhập vào cơ thể, phát triển và tác dụng lên cơ thể cho đến khi xuất hiện những triệu chứng đầu tiên. Ở thời kỳ này không có biểu hiện lâm sàng nào, tuy nhiên ngày nay, nhờ các phương pháp thăm dò hiện đại, nhiều bệnh đã được phát hiện ngay từ thời kỳ này. Tùy theo từng bệnh mà thời kỳ này có thể kéo dài nhiều tháng, nhiều năm ( bệnh phong; bệnh lao; HIV/AIDS…) hay ngắn ( sốc phản vệ, ngộ độc cấp) hoặc không có ( ví dụ chết do bỏng, điện giật…).

Thời kỳ khởi phát: Là khoảng thời gian từ khi có những triệu chứng đầu tiên đến khi xuất hiện đầy đủ các triệu chứng của bệnh. Thời kỳ này dài hay ngắn cũng tùy theo từng bệnh.

Thời kỳ toàn phát: Là thời kỳ có triệu chứng đầy đủ và điển hình nhất, tuy nhiên vẫn có những thể không điển hình.

Thời kỳ kết thúc: Khác nhau tùy từng bệnh và từng cá thể. Các cách kết thúc chủ yếu của một bệnh là:

• Khỏi bệnh (khỏi hoàn toàn; để lại di chứng…)
• Chuyển sang mạn tính.
• Tử vong.

Phân loại bệnh

Có nhiều cách phân loại bệnh, mỗi cách mang một lợi ích nhất định ( về nhận thức và thực hành). Các cách phân loại tồn tại song song và không phủ định nhau.

Trong thực tế thường phân loại theo các cách sau:

• Phân loại theo cơ quan bị bệnh: bệnh tim mạch, bệnh hô hấp, bệnh tiêu hóa, bệnh thần kinh…
• Phân loại theo nguyên nhân gây bệnh: bệnh nhiễm trùng, bệnh nghề nghiệp…
• Phân loại theo độ tuổi, giới: bệnh ở trẻ em ( nhi khoa); bệnh ở người cao tuổi ( lão khoa); bệnh sản phụ khoa…
• Phân loại theo bệnh sinh: bệnh dị ứng, bệnh tự miễn…

Bệnh Nguyên ( Aetiology)

• Bệnh nguyên là tất cả các tác nhân có vai trò gây bệnh. Bệnh nguyên học là môn học nghiên cứu về nguyên nhân gây bệnh, bản chất và cơ chế tác động của chúng cùng với những điều kiện thuận lợi để nguyên nhân phát huy tác dụng.

Ví dụ: Nguyên nhân gây bệnh lao là vi khuẩn lao tác động vào cơ thể với điều kiện thuận lợi là tình trạng miễn dịch của cơ thể và vệ sinh môi trường.

• Khi đề cập đến nguyên nhân của 1 bệnh thường có phần nguyên nhân và điều kiện thuận lợi. Nguyên nhân quyết định tính đặc hiệu của bệnh, điều kiện thuận lợi hỗ trợ cho nguyên nhân gây bệnh. Có nguyên nhân cần nhiều hoặc ít hoặc không cần điều kiện thuận lợi. Nguyên nhân trong trường hợp này có thể là điều kiện trong trường hợp khác và ngược lại.

Ví dụ: Thiếu dinh dưỡng là nguyên nhân của suy dinh dưỡng nhưng chỉ là điều kiện của bệnh lao.

Bệnh sinh (Pathogenesis)

Bệnh sinh là quá trình diễn biến của bệnh

babymilkcovietnam@gmail.com

all author posts